Recenzja "Kraina śniegu" Yasunari Kawabata

Wydawca: PIW

Liczba stron: 156

Oprawa: twarda

Premiera: 1969 r.

Akcję swojej książki Yasunari Kawabata osadził w małej miejscowości uzdrowiskowej zagubionej gdzieś pośród japońskich gór. Głównymi beneficjentami tego miejsca są amatorzy sportów zimowych oraz wielbiciele gorących źródeł. Pewnego dnia do miasteczka trafi Shimamura – samotny podróżnik, mający wystarczająco środków aby nie musieć liczyć się z wydatkami. Bohater książki przybywa pociągiem, w którym będzie wnikliwie obserwować siedzącą nieopodal Yoko. Dziewczyna zachwyca go swoją urodą, pięknym głosem oraz troską, jaką okazuje swojemu choremu towarzyszowi. Ta przelotna fascynacja nie będzie miała później romantycznego rozwinięcia, zwieńczenie platonicznej znajomości będzie tragiczne. Zanim jednak poznamy zakończenie, autor zaprosi czytelnika do obserwacji niespiesznej i subtelnej gry rozgrywającej się między Shimamurą oraz Komako – gejszą, którą bohater książki poznał jeszcze zanim ta zdecydowała się na taki zawód.  Ich wzajemne relacje, zupełnie odmienne kulturowo od naszych kategorii, będą bardzo statyczne i wręcz nierealistyczne. Przeprowadzone rozmowy, wspólne picie sake i uczucie samotności we dwoje właściwie kończą oś dramaturgiczną dzieła. Powieść japońskiego Noblisty nie ma bowiem linearnej fabuły. Ludzie się spotykają, gawędzą, podziwiają przyrodę i próbują odnaleźć siebie. Wyjście poza obręb własnego, chaotycznego ja nie jest jednak proste i bohaterowie gubią się wśród ciemnych zaułków swojej duszy, jakby nie rozpoznawali właściwej drogi w tunelu przeznaczenia.

„Kraina śniegu” przenosi czytelników w świat japońskiego środowiska, tradycji i zagadkowej obyczajowości.  Kawabata bogatą paletą słów kreśli nam pejzaże, które zawsze kryją w sobie jakąś tajemnicę. Zachwycać mogą nas czerwone drzewa podczas później jesieni, jak i przykryte grubą warstwą puchu idylliczne terytoria, o których autor pisze z niesłabnącą delikatnością. Tytułowa kraina śniegu, staje się dla Shimamury mitycznym miejscem położonym poza czasem i  przestrzenią, obszarem, gdzie naturalna harmonia pozwala odciąć się od codzienności. W swoim warsztacie pisarz posługuje się specyficzną symboliką, zanurzoną w japońskiej kulturze. Niczym malarz zwracać będzie uwagę na drobne szczegóły otoczenia – barwy ubrań, przedmiotów, zmieniającej się natury. Arkadyjskość ojczystego pejzażu splata się z realistyczną refleksją o osobliwym napięciu między parą bohaterów, swoistą interakcją przyczyniającą się do piętrzenia kolejnych stopni labilności, zazdrości, pożądania, fałszu oraz niezrozumienia.

Noblista wykreował powieść wielowymiarową. Czytelnik zachwycając się pięknem opisów przyrody, zauważa w pewnym momencie, że ten odległy krajobraz przenika jakaś nienazwana mgła, utrudniająca postrzeganie wyraźnych konturów opisywanego świata i wprowadzająca niepewność człowieka usytuowanego w kręgu szeroko pojętego bytu. W trakcie lektury brnie się, czasem z niemałym trudem, w głąb onirycznego ekosystemu, przepełnionego surrealizmem i jakąś symboliczną magią, której być może nawet nie rozumiemy, podświadomie czujemy jednak, że jest ona pierwotna i lojalna wobec życia „tu i teraz”. Dotyka i przejmuje człowieka w całości, nie pozwala na chwilę zawahania i zwątpienia. Jest to historia podróżowania po świecie i podróżowania do wnętrza siebie, wraz z ciężką do ogarnięcia oraz zrozumienia historią pary, która nie podróżowała nigdzie.

„Kraina śniegu” emanuje mądrością pisarza rozumiejącego potrzebę szukania miejsca w życiu i możliwości pogodzenia się z tym, co musi się stać, co jest nieuchronne. Fascynuje pięknem słowa: bogactwem metafor, baśniowymi i sennymi nastrojami, surowymi dialogami. Jest to proza spokojna, niespieszna, refleksyjna. Do czytania powolnego, delektowania się, zagłębiania w szczegóły. Opowieść tak plastyczna, że każdy opisywany szczegół widzi się dokładnie, a każde przeżywane uczucie, choć często sprzeczne z naszą hierarchią moralności, trafia wprost do czytelniczego serca. Książka odległa od naszej codziennej rzeczywistości, nie dająca łatwych recept, niewyczerpanych pokładów banalności, nie próbująca niczego narzucić czy udowodnić. Nie zawiera intryg, prostych chwytów ani stylistycznej zabawy. To literatura egzystencjalnie głęboka, sięgająca daleko poza porządek rzeczy i myśli, tylko od nas zależy, czy chcemy się na nią otworzyć. Jeśli lubicie tę hipnotyzującą narrację znaną z „Głosu góry” czy „Śpiących piękności. Tysiąc żurawi”, ta książka was na pewno nie rozczaruje.

Ocena: