Liczba stron: 110
Oprawa: miękka ze skrzydełkami
Premiera: sierpień 2024 rok
Zwięzła, skondensowana, liryczna – mniej więcej taka jest książka „Wybrani” Patrici Nieto. W lato 2024 roku ukazała się ona w legendarnej serii Luneta, która mimo specyficznego układu grafiki, świetnego przygotowania (tłumaczenie, redakcja, korekta) i naprawdę dobrego doboru tematycznego reportaży, nie może się przebić do świadomości szerszego grona czytelników. Cieszmy się zatem póki jest, bo lada moment może jej już nie być.
W „Wybranych” przenosimy się do Kolumbii, konkretnie do miasteczka Puerto Berrío leżącego nad rzeką Magdalena. Przypuszczam, że niewielu z Was o nim słyszało, ja także wcześniej nie miałem z nim styczności. Tym bardziej polecam sprawdzić je w sieci, spojrzeć z różnych punktów widzenia na układ urbanistyczny, ubogie dzielnice i ten most, pod którym każdego roku przepływają ciała dziesiątek zamordowanych obywateli. Reportaż kolumbijskiej autorki jest właśnie próbą przybliżenia tego niesamowitego i tragicznego zjawiska, a jednocześnie hołdem złożonym lokalnym wierzeniom.
Złowienie ręki, nogi czy ludzkich obgryzionych kości nie jest niczym nadzwyczajnym nieopodal Medellin. Mieszkańcy są już do tego przyzwyczajeni, dzieje się to przecież od dziesiątek lat. Kim są ci, którzy tracą życie? Tego tak naprawdę nie wiemy. Rzadko też udaje się ich tożsamość zidentyfikować, a nawet jeśli już do tego dojdzie, trzeba na to czekać kilka lat. Władze, policja i inne służby wolą przeszkadzać niż pomagać.
W Puerto Berrío mówi się na nich N.N. Samozwańczy grabarz zabiera ich cząstki i chowa w bezpieczne miejsca. Tam przychodzą mieszkańcy. Wybierają jakąś ofiarę, towarzyszą jej, rozmawiają z nią, proszą o wsparcie czy dziękują za dane łaski. I tak toczy się ta opowieść, wokół codziennych trosk, ubóstwa, terroru, wiary.
Mamy już więc dwa powody do przeczytania „Wybranych” – nieporuszana do tej pory w Polsce tematyka (a w każdym razie nie w ostatnim czasie) oraz ukazanie życia obywateli niewielkiego miasta gdzieś po drugiej stronie globu. Ale na tym nie koniec zalet tego reportażu. Podoba mi się to, że obecność autorki została zredukowana do minimum. Patricia Nieto gdzieś tam jest, czujemy jej empatię, obserwujemy świat jej wnikliwym okiem, poddajemy się napięciu, które buduje. Jednocześnie nie słyszymy jej osądów, opinii czy prognoz. Stara się jak aparat – oddać świat, takim on jest naprawdę. Bez retuszu i koloryzowania. I przy okazji robi to na swoich zasadach. Nie szuka sensacji. Waży słowa. Układa je w dosadne zdania. Potrafi się wznieść ponad prozę codzienności. Nie kojarzę tak napisanego reportażu, a kilka ich w życiu czytałem.
Czy warto? Oczywiście. Te cztery wymienione powody nie wyczerpują atutów tej krótkiej książki. Chociaż nie jest też tak, że uważam tę lekturę za wybitną. Dostałem jednak to, czego oczekuję od non-fiction: prawdy, ukazania nieznanych mi zdarzeń, spojrzenia na nie z różnych stron, rzetelności, a także przemyślanego układu i języka. Nie zdziwię się, gdy okładkę „Wybranych zobaczę na krótkiej liście jakiegoś plebiscytu dla najlepszych reportaży roku 2024 w Polsce.
